Hoe werkt dat nou, coaching?

Coaching, hoe werkt dat?

Ben je benieuwd hoe een coachingstraject gaat en wat er gebeurd met iemand die gecoacht wordt? Lees hier de ervaringen van Sonja[1]. In haar coachtraject staat het thema Persoonlijk Leiderschap centraal, als opmaat naar authentiek teamleiderschap.

Photo by Harli Marten on Unsplash

In dit blog geef ik vooral het woord aan Sonja, haar ervaringen en beleving staan centraal.

Ontwikkel je (persoonlijk) leiderschap en voel je vitaal, met grip op je leven en je werk.

De start

Ik zit aan tafel met Sonja en haar leidinggevende. Het gesprek gaat over het coachingstraject dat Sonja gaat volgen. Zij is teamleider in de zorg en is door de directeur van haar organisatie gestimuleerd een coach te zoeken.

Sonja is hier sinds een jaar leidinggevende, ze werkte voorheen in een andere sector. Ze heeft de neiging hard te werken om zich te bewijzen, staat weinig stil bij het verleden en schermt zich af voor gevoelens. Zij heeft vooral de houding de ander te willen helpen.

Met z’n drieën bespreken we wat de aanleiding is en wat het doel van de coaching wordt. Doel van de coaching is dat zij a) groeit in haar persoonlijk leiderschap en b) dat zij steeds beter haar rol als leidinggevende invulling geeft in de verschillende teamontwikkelingsfasen en haar medewerkers in beweging krijgt. Gewenst effect: zij en haar teams gaan floreren.

Waar draait het om?

Sonja is een stevige dame die van aanpakken weet. Ze vertelt me dat ze uit een middenstandsgezin komt en geleerd heeft de handen uit de mouwen te steken.

In het dagelijks werk laat Sonja dat ook zien: vaak reageert ze heel snel op vragen en problemen. Haar valkuil daarbij is dat ze aannames doet hoe iemand zal reageren, niet nagaat wat de achterliggende vraag is en geen tijd neemt om te overwegen wat de beste oplossing is en wiens taak dat is. Tot haar ergernis en spijt ontaarden dergelijke situaties nogal eens in welles-nietes discussies en onduidelijkheid. Pas achteraf realiseert ze zich dat ze weer eens te snel reageerde en dat zijzelf de onrust over zichzelf en ook over het team afroept.

Sonja heeft ook een beeld van hoe ze het anders wil doen. Zoals met een mail van Liesbeth: ik heb mij niet laten verleiden om direct te reageren. Door zelf rust te nemen om te overdenken wat ik wilde heb ik bereikt dat Liesbeth ging doen wat ik graag zag gebeuren, en was zij tevreden met mijn antwoord.

Ook voelt Sonja zich verantwoordelijk voor de sfeer op de afdeling. Rationeel weet ze dat het anders is, maar zo voelt het niet.

Beleving

In het Zelfonderzoek[2] laat Sonja zien dat ze weinig kan met het gevoel “innerlijke trots”. Ze vindt dat ze dingen goed doet, maar zichzelf een schouderklopje geven, dat doet ze niet gauw, is eigenlijk ook al heel lang geleden. Net als een compliment horen en aannemen: ook lastig….

Een compliment uitdelen doet ze wel graag, ze heeft geleerd dat dit belangrijk is.

Zorgzaam is ze ook, ze geeft mensen graag het gevoel dat ze bij haar terecht kunnen. Ik ben aangenomen om te zorgen dat het goed gaat in dit team, zegt ze. Terwijl ze dit vertelt aan mij gebeurt er iets, ze wordt even stil. Dan zegt ze “hoe zit dat toch met die zorgzaamheid van mij? Ik moet zoveel dingen doen van mezelf, voor ik aan mijzelf toe kom en bijvoorbeeld kan genieten, blij zijn en voelen dat ik trots kan zijn op iets wat ik gedaan heb”. Dat is voor haar iets om over na te denken.

Sonja vertelt dat ze zich ooit heeft voorgenomen om positief te denken. Het positieve overwint, zegt ze. Forceer jij je gevoel hiermee? vraag ik. Ze blijft maar kort stilstaan bij rouw en verdriet en stapt snel door naar de positieve kant. Zo draait ze het gemis van een dierbare vriendin al gauw om in een herinnering aan de goede momenten met haar. Zo hinkt ze steeds op twee benen: het gemis aan de ene kant, de gelukkige herinnering aan de andere kant. Het ene gevoel wordt door het andere gevoel overschaduwd en omgekeerd. Beide kanten zijn er maar half.

Positieve ervaringen

We zoomen in op de situatie met Liesbeth en haar mail (zie boven) en leggen daar enkele vergelijkbare situaties naast die hetzelfde gevoel oproepen.

Sonja vertelt: Ik ben hier prima in staat om het juiste te doen, dat vervult me met trots. Ik ontwikkel mij en dat is waardevol. Ik kan een situatie naar mijn hand zetten en dat maakt me ook trots. Ik zie ook dat ik niet overal verantwoordelijk voor ben: ik mag eerst nadenken, ik hoef niet altijd paraat te staan met een reactie. Dat ik mij zo ontwikkel maakt mij behalve trots ook tevreden. Iedereen heeft zijn eigen verantwoordelijkheid, het is prettig dat ik mij niet overal voor verantwoordelijk hoef te voelen. Ik sta midden in deze ontwikkelingen en dat geeft energie, voelt prettig. Mijn leidinggevende is een goed voorbeeld voor mij: zo wil ik ook in mijn werk en voor mijn team staan: mij op mijn gemak voelen, niet bang, serieus, de rust nemen om duidelijk en inspirerend leiding te geven. Ik kan mijn kwaliteiten volledig inzetten als ik vanuit rust werk, dan kan ik de juiste beslissingen nemen en dat maakt mij van binnen trots op mijzelf.

Valkuil

Haar valkuil van snel reageren is mede de oorzaak van de schaduwzijde van deze trots. Dat roept een sterk gevoel van machteloosheid op, Sonja heeft niet het gevoel dat ze controle heeft, dat maakt ook boos. Door direct te regeren op een vraag probeert ze deze gevoelens te voorkomen maar tot haar ontsteltenis ontstaan ze dan soms door de reacties van anderen.

Ze concludeert: door rust te nemen voor ik reageer voorkom ik dat ik mij machteloos voel en boos wordt. In die rustmomenten kan ik ook aandacht geven aan wat mijn gevoel zegt.

Bewust worden

We ronden het gesprek af met de afspraak dat ze de komende tijd gaat letten op situaties waarop ze trots was op zichzelf. Ook kijkt ze iedere dag even terug op welke momenten er rust was en wat het effect hiervan was. In deze fase van de coaching is bewust worden van het gewenste gedrag belangrijk. Wanneer en in welke situatie gaat het zoals je graag wilt?

Dat gaat goed komen

Op onze volgende afspraak zie ik een rustige Sonja! Ze vertelt vol trots dat ze veel rust in zichzelf gevonden heeft na ons vorige gesprek. Ze heeft niet de neiging om direct te reageren op vragen of problemen, ze maakt zich niet meer zo druk wat de volgende dag op haar af zal komen op haar werk. Ik zie het staan in mijn agenda en denk niet meer van “ik moet nog zoveel doen, hoe pak ik het aan”, maar ik voel “dat gaat goed komen”. Sonja zegt dat ze het nu prettig druk heeft in plaats van te stressen. Vaak kijkt ze terug op de dag met het gevoel “ik heb een prettige dag gehad en veel goede dingen gedaan”.

Sonja geeft ook enkele concrete voorbeelden waarbij ze tijd nam alvorens te reageren. Wat blijkt? Haar teamleden pakken het op en regelen wat er gedaan moet worden om een situatie op te lossen. Ze ontdekte weer wat ze eigenlijk al wist: ze doen het prima! En, zegt ze: zo worden ze zelfstandig en zelf organiserend. Dat is ook de bedoeling.

Gevoelens tonen

We komen te spreken over “emoties tonen”. Ik vraag Sonja wat het haar zou brengen als ze wat vaker haar gevoelens zou tonen, bijvoorbeeld in een bepaalde situatie vertellen over het gemis dat ze ervaart na de dood van haar vriendin. Daar heeft Sonja wel ideeën over: ze zien dat ik ook een mens ben, ik heb een voorbeeldfunctie, teamleden zullen zich ook meer open en kwetsbaar opstellen. Met elkaar zorgen we dan voor meer ruimte en ontspanning omdat het gevoel er ook mag zijn.

Verantwoordelijk voelen

We zoomen nog een keer in op bepaalde ervaringen die te maken hebben met haar coachvraag. Nu is het onderwerp “verantwoordelijk voelen” aan de beurt. Dit roept bij Sonja associaties op als: “doen wat moet gebeuren” en “ik wil me verantwoordelijk voelen voor onze cliënten”, “ik vind dat ik het moet doen, in de zin van: Ik wil dit doen”. Daar hoort ook bij: “vertrouwen, van elkaar op aan kunnen, weten dat we er samen voor gaan, met elkaar en voor elkaar klaar staan”. Accepteren dat er dingen moeten gebeuren en zelf verantwoordelijk zijn voor de uitvoering en de invulling ervan, dat geldt voor mij en dat geldt voor de teamleden, zegt ze.

Sonja concludeert: Ik heb het vertrouwen in mijzelf dat ik leer op de juiste manier mijn verantwoordelijkheid in te zetten. Ik zie mijzelf goede stappen zetten. Het team wordt daar beter van. Ik vertrouw en geef vertrouwen en ik draag mijn verantwoordelijkheid.

Meer vertrouwen

Terugkijkend zegt Sonja: ik krijg steeds meer vertrouwen en heb op een andere manier controle. Ik kan het werk en alles wat daarbij komt goed overzien. Ik kan dingen ook bespreekbaar maken in het team. Door het groeiend vertrouwen voel ik mij ook meer zelfverzekerd. En: als ik de rust niet neem dan is de kans aanwezig dat ik mijn controle verlies. Deze ontwikkeling die ik doormaak, maakt me trots!

Word je bewust van het verhaal dat jou drijft in het leven, ga in dialoog en maak keuzes.

Ik sta voor mijn leiderschap”

Enkele weken later spreek ik Sonja weer. We blikken terug op de tussenliggende tijd en op haar ontwikkelingen. Stralend vertelt ze over haar werk en haar team. Het zit in de kleine dingen, bijvoorbeeld: voorheen zei ik “HET IS geen optie”, nu kan ik gewoon zeggen “IK VIND het geen optie”. Ik sta voor mijn leiderschap, ik stel duidelijk “zo doe we het (wel / niet)”. Ik ben duidelijk en ik spreek mijn mensen aan op hun kracht.

Sonja heeft ook een gesprek met haar leidinggevende gehad. Hij is zeer tevreden met de vooruitgang die ze maakt. Ze herhaalt zijn woorden: “de scherpe randjes zijn er vanaf”.

Vier maanden later

Om Sonja de tijd te geven haar ontwikkelingen verder uit te bouwen en om op een later moment nog eens stil te staan bij wat er goed gaat, hebben we vier maanden na het vorige gesprek weer een afspraak.

De organisatie is volop in beweging door reorganisaties, ook in het team is veel veranderd. Onlangs kreeg ze de feedback van een teamlid: je geeft ons onze verantwoordelijkheid terug! Sonja vertelt als voorbeeld dat ze vorige week vier medewerkers in haar kantoor had en hen gevraagd heeft een probleem op te lossen in plaats van te mopperen. Het werkte! Ze luisteren nu beter naar elkaar en vertrouwen elkaar meer. Zelf ziet ze dat ze meer direct is en duidelijkheid geeft, “ik neem de verantwoordelijkheid niet meer over” zegt ze. Dat gaat al steeds meer als vanzelf. Werk is leuk geworden, geeft me energie, ook als het druk is. In het contact met collega teamleiders krijg ik terug dat ik er toe doe, mijn mening doet er ook toe, ik heb een frisse kijk en breng nieuwe ervaringen mee.

Boven verwachting!

We ronden de coaching af met haar conclusie: mijn benadering is anders geworden. Ik kom mijn valkuilen weinig meer tegen. Vaak ga ik positief naar huis en ben ik enthousiast over het team. Ik durf nu mijn kwetsbaarheid te laten zien en dat brengt me heel veel!

Doelen bereikt? Ja, boven verwachting!

Het effect van goed leiderschap: Medewerkers gaan floreren en krijgen weer zin en plezier in hun werk.

Roept deze casus vragen op of wil je met mij kennis maken en bespreken of een dergelijk coachtraject ook voor jou wat is?

Neem contact op met mij, laat een bericht achter op de website of bel me op 06 50 50 47 77

Voel je welkom met je vraag!

Jannie Hoegen

Noten:

[1]     In werkelijkheid heet Sonja anders, de inhoud is wel naar waarheid opgeschreven maar niet herleidbaar naar een persoon.

[2]    Ik heb met Sonja het ZKM Zelfonderzoek gedaan. Zie voor meer informatie https://www.vaartinjeleven.nl/coaching-programmas/op-zoek-naar-je-eigen-rode-draad-zkm-coaching/details-programma-op-zoek-naar-je-eigen-rode-draad/ of www.zkmvereniging.nl